ගමයි , පන්සලයි , වැවයි , දාගැබයි

     අවුරුදු 2500 ක දිගු අතීතයකට උරුමකම් කියන අප මහා සංස්කෘතියකට ද උරුමකම් කියන රටකි.  අතීතයේ ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතියේ ප්‍රධාන සංකල්පයක් ලෙස ගමයි, පන්සලයි, වැවයි, දාගැබයි යන සංකල්පය ඇති විය. මිනිසා ක්‍රමයෙන් ශිෂ්ටාචාර ගත වන විට ගම නිර්මාණය විය. ආර්යන්ගේ පැමිණීමත් සමඟ ඔවුන් ගංඟා ආශ්‍රිතව තම ජනාවාස පිහිටුවා ගත්හ. මේවා ග්‍රාම නමින් හැඳින්විය. නිල්ල පිරුණු ගොයමින් ගම සුන්දර විය. හේන් ගොවිතැන ද අඩු වැඩි වශයෙන් පැවතිණි.

            දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ කාලයේ දී සිදු වූ මහින්දාගමනයත් සමඟ මෙරට තුළ සංස්කෘතික පෙරළියක් ද ඇති විය. මේ කාලයේ දී රටේ ප්‍රධාන ආගම බෙෳද්ධ ආගම විය. ඒ වගේම උතුරු ඉන්දියානු කලා සම්ප්‍රදායේ ආභාසය ඇතිව දාගැබ් නිරුමාණය වීම මහින්දාගමනයත්  සමඟ ආරම්භ විය. එලෙස ඉදි වූ පළමු දාගැබ ථූපාරාමය යි. ඉන් අනතුරුව ද විවිධ රජවරුන්ගේ කාල වලදී මහා පරිමාණ දාගැබ්  නිරුමාණය විය. මෙලෙස ඉදි වූ දාගැබ් අසල භික්ෂූන් වහන්සේලාට වැඩ වාසය කිරීමට පන්සල් නිර්මාණය විය. අතීත ගැමි ජනතාව පන්සල සමඟ මනා සබඳතාවයකින් කටයුතු කළහ. ගමේ කුමන හෝ කටයුත්තක් සිදු කිරීමේදි භික්ෂූන් වහන්සේලාගෙන් අනුශාසනා ලබා ගැනීමට ජනතාව අමතක නොකළහ. වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරන ගැමියා වෙහෙස නිවා ගැනීමට පැමිණෙනුයේ පන්සලේ බණ මඩුවට ය. 

             මහින්දාගමනයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙරට වාරි කර්මාන්තය ද දියුණු විය. කෘෂිකර්මාන්තයෙන් රට ස්වයංපෝෂිත කිරීමට අතීත රජවරු ගම්මාන අසල විශාල වශයෙන් වැව් නිර්මාණය කළහ. පසුකාලීනව මහා පරිමාණයේ වැව් නිර්මාණය විය.  එකල ජනයා ජීවත් කලේ ද වැව් ජලය යි.

            මෙලෙස ගම, පන්සල, වැව, දාගැබ යන කොටස් එකිනෙකට බැඳී පැවතිණි.  අතීතයේ මෙම සංකල්පය මත පිහිටා නිර්මාණය වූ ගම් අදටත් අනුරාධපුර හා පොළොන්නරුව ප්‍රදේශ වල දක්නට ලැබේ.